Iets over geld

Vanochtend stond er een berichtje in de krant over een onderwerp waar ik toevallig ook mee bezig ben geweest de laatste tijd: promoveren met een beurs. In Nederland is het zo dat je als promovendus aangesteld wordt voor 4 jaar aan een universiteit als aio (assistent in opleiding), je bent dan een werknemer van de universiteit en krijgt dus een salaris en alles wat daarbij hoort. Promovendusplaatsen worden gefinancierd vanuit onderzoeksprojecten: een wetenschapper dient een onderzoeksvoorstel in bij instanties die geld verdelen en in zo'n voorstel wordt een aantal aio's begroot die stukjes van het onderzoek gaan doen. Als een projectvoorstel is goedgekeurd komen er vacatures beschikbaar waar je dan als net afgestudeerde op kan solliciteren.
Deze structuur wordt internationaal gezien niet echt veel toegepast. In het buitenland is het veel gebruikelijker dat je als afgestudeerde zelf eerst op zoek gaat naar een beurs om jouw promotietraject te financieren. Een promovendus heeft krijgt dan meer een status als student en betaalt als het ware zichzelf uit zijn beurs. Promoveren is dan een soort van verder studeren waar je wat geld voor toe krijgt. Voor je in het buitenland ergens aan de slag kunt als promovendus zul dus eerst met een 'projectvoorstel' langs geldschieters moeten, zo'n projectvoorstel wordt vaak niet helemaal zelfstandig door de aanstaande promovendus geschreven maar in nauwe samenwerking met aanstaande begeleiders. Commissies van (evt. deels buitenlandse) wetenschappers kennen de beurzen toe.
Universiteiten in Nederland zien wel wat in het buitenlandse systeem. Het zou goedkoper zijn en met name buitenlandse promovendi hebben niet zo veel aan hun status als werknemer. Aan de andere kant vinden vakbonden en promovendi het maar niks aangezien het de promovendus tot student zou degraderen met alle gemissen van sociale zekerheid van dien.

Mijn afstudeerbegeleider had een tijdje terug gesuggereerd dat het voor mij misschien wel een uitdaging zou kunnen zijn om uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn om zelf financiering binnen te halen voor een promotietraject. Zelf een project inrichten geeft immers een heleboel mogelijkheden om je eigen draai te geven aan een onderzoek. Bovendien is het tegenwoordig zo dat een goede wetenschapper niet alleen iemand is die goed onderzoek doet maar ook iemand die goed geld kan binnenhalen. Als wetenschapper ben je onderzoeker, projectmanager, coach en salesman tegelijk. Kun je je onderzoeksvoorstellen niet verkopen, dan stel je niet zo veel voor omdat je simpelweg geen geld hebt om je onderzoek van te betalen.
Met die insteek ben ik dus op mijn eigen onderzoek uitgegaan. Het enige resultaat wat ik kon vinden was een programma wat twee jaar heeft gedraaid wat bedoeld was om meer getalenteerde jonge mensen richting het onderzoek te trekken. Universiteiten konden studenten voordragen die een voorstel hadden voor een promotietraject. Cum laude afstuderen was min of meer een voorwaarde. Maar dat programma bestaat niet meer. De reden is niet helemaal duidelijk: misschien is er niet genoeg toptalent in Nederland of juist te veel en werd het de overheid een beetje te duur. Geen idee.
Voor mij maakt het ook niet zo veel uit: ik kan nu alsnog wel zelf mijn plek in gaan vullen en indien nodig gaat er een apart projectvoorstel ingediend worden door mijn begeleider waar ik dan aan mee zou kunnen schrijven.

Ondertussen kan ik voor beide standpunten in de discussie over de status van aio's wel wat zeggen. Maar wat mij eigenlijk het meest opviel tijdens mijn zoektochtje was dat er dus slechts zeer beperkte mogelijkheden zijn om je traject zelf vorm te geven als ambitieuze student. Ik kon het niet laten ook een klein beetje te denken aan een onderwerp uit de komkommertijd: Zesjescultuur?